1.1 Stedelijk beheer en milieu

Inleiding

We hechten aan een leefbare, groene en schone stad, waarin we veilig en gezond kunnen leven en die voorbereid is op veranderingen in het klimaat. In samenspraak met inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en andere overheden waarborgen we de kwaliteit, leefbaarheid en veiligheid van de openbare ruimte.
We werken aan een duurzame stad op de korte en lange termijn door duurzame ontwikkeling en beheer, waarbij we burgerinitiatieven stimuleren die op een innovatieve en duurzame manier bijdragen aan de ontwikkeling van de openbare ruimte.
De grote opgaven voor duurzame ontwikkeling, de transitie naar een circulaire economie en overgang naar een volledig duurzame energievoorziening vragen om samenwerking met bewoners, bedrijfsleven, organisaties en instellingen. Dit doen we op lokaal niveau, maar nadrukkelijk ook op regionaal niveau. Alleen door samen te werken vanuit een gezamenlijke strategie kunnen we de doorzettingskracht ontwikkelen die deze opgaven vragen.

Belangrijke gebeurtenissen

STEDELIJK BEHEER
Klimaatbestendige en Groene stad

In 2019 is veel bereikt uit de uitvoeringsagenda Klimaatbestendige en Groene stad. Op 11 schoolpleinen zijn stappen gezet naar een groener en klimaatbestendiger schoolplein. De actie Steenbreek Openbare Ruimte is opgezet en uitgevoerd en heeft in totaal 166 ideeën en 25 projecten opgeleverd in 4 wijken. In 2019 zijn 100 regenwater adviesgesprekken gevoerd, hiervan hebben 80 huishoudens maatregelen in hun tuin getroffen. Ook is ruim 24.000 m2 dakvlak afgekoppeld van het vuilwaterriool. Het bomen- en stobbenplan is volop in uitvoering, in 2019 zijn door de 3 groenaannemers in totaal 670 nieuwe bomen geplant verdeeld over de hele stad. Tot slot is in 2019 de tweede editie van het boekje ‘Stand van de natuur in Amersfoort’ uitgekomen, dankzij de inzet van ongeveer 50 vrijwilligers.

Herinrichting Hart Leusderkwartier
De werkzaamheden aan het kruispunt Leusderweg en Van Campenstraat in het voorjaar 2019 waren het sluitstuk van project Hart Leusderkwartier. Met de vernieuwing in de Woestijgerweg, Everard Meijsterweg en Daltonstraat is een robuust watersysteem aangelegd, is geïnvesteerd in goede groeiplaats voorzieningen voor de bomen en is de openbare ruimte vernieuwd. Stedin en Vitens hebben binnen de projectgrenzen de gas-, elektriciteits- en waterleidingen vervangen.

Herinrichting Bisschopsweg e.o.
Het project Herinrichting Bisschopsweg en omgeving is in 2019 tot ongeveer de helft gevorderd.  Vanaf de Heiligenbergerweg tot de Arnhemseweg wordt het rioolstelsel omgebouwd naar een gescheiden stelsel, waarin het regenwater zoveel mogelijk wordt vastgehouden in het gebied. Bewoners krijgen de gelegenheid het regenwater in hun tuin te laten infiltreren. De Bisschopsweg wordt ingericht als fietsstraat. Daar waar nodig vervangen de nutsbedrijven Stedin en Vitens de gas- en waterleidingen voorafgaand aan het werk.

Bestrijding eikenprocessierups
In 2019 zijn bij zo’n 7.500 bomen nesten weggezogen, een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor. De bestrijdingskosten namen ook fors toe, naar € 275.000,- in 2019. De evaluatie van de bestrijding heeft geleid tot de keuze om zowel de bestrijding als de preventie voor 2020 te versterken. De verwachting is dat de nieuwe aanpak kostenbesparend werkt, maar vooral de overlast vermindert. De nieuwe aanpak voor 2020 is in november 2019 aan de gemeenteraad gepresenteerd.

Omgekeerd inzamelen
In  2019 zijn in de wijken Kattenbroek, Zielhorst en Schothorst ondergrondse containers geplaatst en is het omgekeerd inzamelen ingevoerd. Voor de wijken Liendert, Rustenburg en Soesterkwartier zijn locatieplannen opgesteld, de uitvoering volgt in 2020. Hieraan voorafgaand hebben we inloopbijeenkomsten voor de bewoners gehouden. In de wijken Nieuwland, Hoogland en Katten-broek is een pilot gestart voor het inzamelen van PMD en papier in hoogbouwcomplexen. Aanvullend hebben we een deskundige ingeschakeld die onderzoek doet naar en adviseert over de gedragsfactoren die leiden tot bijplaatsingen en PMD-vervuiling bij hoogbouw. In Nieuwland is ook een pilot gestart voor het scheiden van GFT in de hoogbouw.

Zwerfafval
In 2019 hebben we projecten uitgevoerd op het gebied van educatie (lespakketten voor basisscholen en voortgezet onderwijs), initiatieven met de stad (World Cleanup day, Schoonste winkelgebied verkiezing, winkelcentra/bedrijventerreinen schoonmaak en nudging acties rondom zwerfafval i.s.m. winkeliers en MBO studenten), en initiatieven in eigen huis (pilot verminderen bijplaatsingen naast ondergrondse containers, pilot afvalbakken onderzoek met verschillende communicatieboodschappen).

MILIEU
Gezonde en veilige stad
Waar mogelijk maken we Amersfoort stiller, schoner en veiliger. Projecten en activiteiten moeten plaatsvinden binnen de wettelijke (milieu)kaders. Hier toetsen en adviseren we op.

Geluid
In 2019 is het Geluidplan ter beperking van omgevingslawaai; Actieplan geluid 2018-2023 vastgesteld.  Verder hebben we subsidies aangevraagd bij het Rijk voor de geluidsanering van de zgn. B-lijst woningen in Amersfoort, woningen met een geluidbelasting tussen 60 en 65 dB(A) op 1 maart 1986. De sanering van de A-lijst woningen, dat zijn woningen met een geluidbelasting boven de 65 dB(A), is afgerond.

Stikstof
In 2019 heeft de Raad van State geconcludeerd dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet als basis mag dienen voor toestemming van activiteiten met mogelijke stikstofuitstoot. Hiermee dreigden onder andere bouw en infraprojecten op zijn minst vertraging op te lopen. Wij hebben hierop ingespeeld door in samenwerking met de VNG maar en het ministerie van BZK af te stemmen over oplossingen en betrokkenheid van gemeenten op dit belangrijke dossier. Daarnaast hebben wij inzichtelijk gemaakt wat de consequenties van de uitspraak van de RvS voor Amersfoort zijn. De raad is hierover tijdens de Ronde van 29-10-2019 over geïnformeerd. Tot op heden zijn er geen projecten in Amersfoort vertraagd of stil komen te liggen door de uitspraak. Daarnaast hebben wij na extern onderzoek onderbouwd dat het in ieder geval voor projecten tot 70 woningen niet nodig is om aan te tonen dat er geen negatieve effecten op Natura-2000 gebieden zijn (Aeriusberekening). Projecten met meer dan 70 woningen moeten wel een Aeriusberekening laten uitvoeren. Waarmee kan worden aangetoond of er al dan geen negatieve effecten te verwachten zijn.

Bodem
De gemeente heeft in 2019 in lijn met het Tijdelijk Handelingskader PFAS eigen normen vastgesteld voor deze stoffen. Met eigen onderzoek zijn meetreeksen voor deze stoffen opgesteld en tijdelijke  achtergrondwaarden vastgesteld om stagnatie van grondverzet en onnodige stilstand van projecten te voorkomen. De waarden zullen ook opgenomen in de nieuwe, geactualiseerde bodemkwaliteitskaarten.
In 2019 is in opdracht van het Rijk begonnen met de voorbereiding van de volgende fase van de bodemsanering van NS Vetgas. In 2020 start ook de uitvoering van deze fase met het ruimen van explosieven en het verwijderen van verontreiniging met als doel de risico's van verspreiding te beperken en kosten voor nazorg en beheer te verminderen.
Voor de ondergrondse ordening van gesloten bodemenergiesystemen zijn voor 2 gebieden (1300 woningen) interferentie gebieden vastgesteld. Hiermee wordt het energiegebruik uit de ondergrond geoptimaliseerd en kunnen meer bodemenergiesystemen in een afgebakend gebied worden aangelegd zonder dat deze elkaar negatief beïnvloeden.

Luchtkwaliteit
In 2019 heeft Amersfoort bijgedragen aan de ontwikkeling van het landelijke Schone Lucht Akkoord. Parallel is gewerkt aan het plan ‘Samen werken aan schone lucht - Aanpak Luchtkwaliteit’. Hierin is opgenomen dat Amersfoort in 2030 wil voldoen aan de WHO advieswaarden voor stikstofdioxide en fijn stof. Daarnaast minimaliseren we de uitstoot van roet.
De gemeente heeft als pilotgemeente meegewerkt aan de ontwikkeling van een landelijk stookalert en aan de ontwikkeling van een landelijke toolkit met communicatiemateriaal over de schadelijkheid van houtrook die alle gemeenten kunnen gebruiken.

DUURZAME STAD EN ENERGIETRANSITIE

Afgelopen jaar zijn veel concrete maatregelen en activiteiten uitgevoerd in de energietransitie, de weg van besparen en opwekken van duurzame energie. In de RIB Stand van zaken Duurzame Stad die in februari 2020 naar de raad verstuurd is, is een overzicht opgenomen van de bereikte resultaten en voortgang in 2019. Het aardgasvrij maken van de stad is een grote opgave in de energietransitie. In 2019 lag de focus op het vaststellen van de warmtevisie en het uitwerken van alternatieven voor aardgas in Schothorst-Zuid. Ook is er een marktverkenning geweest voor de aanleg van warmtenetten.

Energieopwekking
Voor het opwekken van duurzame elektriciteit op grotere schaal is de vergunning verleend voor het eerste zonneveld in Amersfoort aan de Maatweg. Verder is het traject om te komen tot een concept-bod voor de Regionale Energiestrategie aan het Rijk gestart en worden haalbaarheidsonderzoeken gedaan naar asfaltcollectoren in de Westelijke Ontsluiting en zonnepanelen op geluidswallen.

Klimaat tour
In 2019 vond de klimaat tour plaats om stakeholders en bewoners te inspireren over duurzaamheid.  Particuliere bewoners zijn in 2019 ondersteund bij hun verduurzamingsvragen door 033energie. Op de valreep van 2019 is het gelukt om een subsidie van 2 miljoen te ontvangen waarmee we komend jaar inwoners kunnen helpen met hele concrete en praktische energiemaatregelen.

Toekomstfonds Duurzame Ontwikkeling
In 2019 zijn opnieuw vier initiatieven ondersteund met cofinanciering: Circlewood, Canal Bin, Roadmap Circulaire gebiedsontwikkeling en Micro smartgrit. Ook is het subsidie-instrument geëvalueerd met partners zoals de VAB, EBU en regio Amersfoort. Er blijkt onverminderd behoefte te zijn aan een dergelijk instrument voor startende initiatiefnemers. In 2020 wordt samen met de VAB een bijeenkomst georganiseerd om te kijken op welke wijze de leden van de VAB kunnen bijdragen aan de volgende stap in de ontwikkeling van initiatiefnemers die eerder subsidie vanuit het Toekomstfonds hebben ontvangen. Om de verduurzaming van Amersfoort te versnellen en ondernemers een kans te bieden hun idee voor circulaire economie om te zetten in business, organiseerden de Gemeente Amersfoort en het Kennislab voor Urbanisme voor de tweede keer het ontwikkeltraject Duurzame Uitdaging Amersfoort. Tijdens het slotevenement op 11 april, werd Jip Wilbrink uitgeroepen als winnaar(s) van de Duurzame Uitdaging Amersfoort.